Kapsułka endoskopowa - przełom w badaniu przewodu pokarmowego?

W wielkim skrócie:
Od niedawna istnieje metoda pozwalająca na obejrzenie od wewnątrz jelita cienkiego, np. w przypadku gdy podejrzewamy krwawienie z niego. Nie jest to jednak metoda powszechnie dostępna. Natura jest jednak sprawiedliwa i jako, że uczyniła jelito cienkie trudne w bezpośrednim dostępie, również problemy z nim związane (krwawienie, nowotwory) należą do rzadkości.

Pełen artykuł:
Kapsułka endoskopowa jest nową metodą diagnostyczną, służącą do oceny jelita cienkiego. Jej niewątpliwą zaletą jest nieinwazyjność i dość duża skuteczność w diagnostyce krwawienia z przewodu pokarmowego u pacjentów, u których nie udało się postawić rozpoznania na podstawie innych „klasycznych” badań (kolonoskopia, gastroskopia, pasaż przewodu pokarmowego, enterokliza). Jak każde narzędzie diagnostyczne, tak i ta metoda ma swoje ograniczenia. Wynikają one z faktu, że nie zawsze da się zarejestrować zmianę, może ona być także przeoczona na późniejszym etapie, w czasie oceny przez lekarza. Ponadto (przynajmniej jak na razie) nie ma możliwości pobrania materiału do badania histopatologicznego.

Przez wiele lat diagnostyka jelita cienkiego, w porównaniu z metodami obrazowania pozostałych odcinków przewodu pokarmowego, była bardzo ograniczona. Od dawna istnieją możliwości oceny makroskopowej (i mikroskopowej) błony śluzowej przełyku, żołądka i jelita grubego. W czasie gastroskopii można co prawda ocenić także i początkowy odcinek dwunastnicy, a kolonoskopia pozwala, w większości przypadków, na zobrazowanie dystalnego odcinka jelita krętego (tzw. ileum terminale), lecz pozostała część jelita cienkiego pozostawała praktycznie niedostępna. Klasyczne metody radiologiczne (pasaż przewodu pokarmowego i enterokliza) mają niewystarczającą czułość, a enteroskopia śródoperacyjna nie zawsze jest możliwa do wykonania.
W ostatnich latach postęp techniczny umożliwił stworzenie bezprzewodowej kapsułki endoskopowej jednorazowego użytku [1]. Urządzenie jest na tyle małe, że pacjent może je bez trudu połknąć. Kapsułki wyposażone są w źródło silnego światła, miniaturową kamerę wykonującą zdjęcia z dość dużą szybkością (do kilku na sekundę) i baterię, która umożliwia nieprzerwaną pracę przez wiele godzin, dzięki czemu ocenione może być całe jelito cienkie. Obraz w postaci cyfrowej jest rejestrowany przez elektrody, przyklejone na brzuchu pacjenta i zapisywany na dysku twardym rejestratora. Całe urządzenie wyglądem przypomina rejestrator Holtera.
Przygotowanie do badania wymaga jedynie pozostawania na czczo na 8 godzin przed rozpoczęciem rejestracji i w czasie samego badania. Czas pasażu kapsułki przez jelito cienkie to najczęściej około 7-8 godzin. W chwili obecnej rejestratory są wyposażone w specjalne systemy informujące, że kapsułka osiągnęła kątnicę i że można zdjąć elektrody. Obraz następnie jest oceniany przez lekarza. Ponieważ najczęstszym wskazaniem do wykonania tego badania jest krwawienie z przewodu pokarmowego o nieustalonej przyczynie, producenci stworzyli oprogramowanie ułatwiające ocenę obrazów właśnie pod tym kątem – zdjęcia z miejsc podejrzanych są specjalnie zaznaczane i łatwo jest je odnaleźć.

Krwawienie z przewodu pokarmowego o nieustalonej etiologii
Krwawienie z przewodu pokarmowego, o nieustalonym metodami klasycznymi źródle, jest najczęstszym wskazaniem do badania kapsułką endoskopową. Niedawno ukazała się analiza, podsumowująca wyniki 32 badań za pomocą kapsułki endoskopowej [2]. W grupie chorych diagnozowanych ze względu na to wskazanie, czułość enteroskopii kapsułkowej wyniosła aż 73%, z czego w 48,5% zmiany uznane za źródło krwawienia wykryto jedynie tą metodą, a w 24,5% były one także widoczne w badaniu metodą kontrolną (enteroskopią śródoperacyjną, pasażem przewodu pokarmowego lub kolonoskopią z oceną ileum terminale). W 17% przypadków kapsułka nie wykrywała zmian, które uwidoczniono innymi metodami. Najczęstszymi patologiami były (w kolejności malejącej): zmiany naczyniowe, zmiany zapalne, owrzodzenia jelita cienkiego.
W innym badaniu [3] Sarin i współpracownicy porównywali skuteczność kapsułki endoskopowej z enteroskopią śródoperacyjną. Wykazali oni, że czułość badania kapsułkowego wyniosła 67,2 % i była większa niż badania śródoperacyjnego, które do tego momentu uważane było za najlepszą metodę obrazowania jelita cienkiego.

Kapsułka endoskopowa w chorobie Crohna
Drugim „klasycznym” wskazaniem do oceny jelita cienkiego jest choroba Crohna. W tej grupie chorych badanie kapsułkowe może być pomocne na wielu etapach diagnostycznych. Pozwala na postawienie rozpoznania (zmiany w jelicie cienkim występują w 30-40% przypadków choroby Crohna) u pacjentów z typowymi objawami i prawidłowym wynikiem gastroskopii i kolonoskopii, lub obecnością nietypowych zmian zapalnych. Pozwala także prawidłowo ocenić zasięg choroby i odpowiedź na leczenie [4].

Inne wskazania, przeciwwskazania i powikłania enteroskopii kapsułkowej
Enteroskopia kapsułkowa znajduje także zastosowanie w diagnostyce biegunek, zespołów złego wchłaniania, chudnięcia, gorączki, rodzinnych zespołach polipowatości i innych. Do bezwzględnych przeciwwskazań do tego badania należą: kliniczne bądź radiologiczne objawy niedrożności, rozległa, aktywna choroba Crohna zajmująca jelito cienkie, ciasne zwężenia jelita cienkiego, pseudoniedrożność, masywna uchyłkowatość jelita cienkiego i wiek poniżej 10 lat. Względne przeciwwskazania obejmują: przebyte wszczepienie rozrusznika serca (urządzenie może zakłócać jego pracę), dysfagię, ciążę i przebyte operacje jamy brzusznej i/lub miednicy mniejszej. Najczęstszym powikłaniem jest zaklinowanie się kapsułki, wymagające endoskopowego lub chirurgicznego usunięcia. Powikłanie to dotyczy około 1% badań i najczęściej zdarza się u chorych z chorobą Crohna.

Enteroskopia kapsułkowa jest nową metodą, umożliwiającą nieinwazyjną ocenę jelita cienkiego. I to właśnie ta nieinwazyjność jest jej największą zaletą, jak i wadą . Na razie nie ma bowiem możliwości, by w trakcie tego badania pobrać wycinki do oceny histopatologicznej. Takie możliwości daje np. enteroskopia dwubalonowa. W chwili obecnej uważa się te dwa badania nie tyle za konkurencyjne, ile za wzajemnie się uzupełniające.
Na koniec chciałbym jeszcze zwrócić uwagę na jedną rzecz; czytając wyniki badań oceniających skuteczność diagnostyczną badania kapsułkowego należy pamiętać, że oceniają one najczęściej czułość wykrywania jakichkolwiek patologii jelita cienkiego, ale niekoniecznie tych patologii, które są odpowiedzialne za objawy u konkretnego pacjenta. Dlatego też wyniki mogą być nieco zawyżone.
tekst zaczerpnięty z serwisu chirurg.pl